De afgelopen weken kwam het meermaals in de media: de COVID-19 pandemie hakt stevig in de mentale gezondheid van jongeren en dat uit zich ook in een stijgend aantal eetstoornissen. De Universiteit van Newcastle ondervroeg enkele patiënten die lijden aan een eetstoornis en maar liefst 87 procent van de ondervraagden gaf aan dat de symptomen van hun eetstoornis zijn verergerd ten gevolge van de pandemie. “Mensen die kampen met een eetstoornis geven inderdaad aan dat ze het een stuk lastiger hebben sinds het begin van de Coronacrisis”, bevestigt professor Elke Vrieze van het Universitair Psychiatrisch Centrum van de KU Leuven. In de periode van de eerste lockdown werd ook in dit centrum een grote toename van jongeren met eetstoornissen waargenomen. “Een ander probleem dat zich voordoet, is dat het tegenwoordig moeilijker is om al deze patiënten te begeleiden. Alle centra zitten zo goed als vol en het water staat letterlijk aan onze lippen. Daarom wordt er op zoek gegaan naar alternatieve behandelingen die onze patiënten toch verder kunnen helpen”. Een van die alternatieve behandelingen is Hippotherapie. Paarden worden immers steeds vaker ingezet om jongeren met gedragsproblemen en eetstoornissen te helpen. We spraken met twee (voormalige) anorexia-patiënten en een therapeut die zich toelegt op hippotherapie.
"Tegen een paard kan je niet liegen"
“Het klopt inderdaad dat het nut van paarden om onder andere eet- en angststoornissen te behandelen meer en meer wordt ingezien”, gaat Ann Velle, therapeute, van start. “Paarden worden hierbij ingezet in een therapeutisch proces, waarbij er een soort driehoeksrelatie tussen de therapeut, het paard en de cliënt gevormd wordt. Het zelfbewustzijn van de patiënt wordt hier bevorderd aangezien een paard de gedragingen van de patiënt spiegelt. Als de patiënt onzeker is, zal het paard ook onzeker worden. Therapeuten kunnen zich zo eigenlijk op het gedrag van het paard baseren om hun patiënten verder te helpen”, gaat ze verder. “EAP (Equine Assisted Psychotherapy) is de methode die vooral bij het behandelen van eetstoornissen en andere psychische aandoeningen wordt gebruikt. De therapie is er vooral op gericht om emotionele groei en leerprocessen te bevorderen. We spelen hierbij vooral in op het zelfbewustzijn van de patiënt. Tegen paarden kan je niet liegen. Je kan je omgeving wijsmaken dat alles goed met je gaat, een paard merkt onmiddellijk als dat niet het geval is. Ze nemen je stemming over. Therapeuten die hiervoor getraind zijn, kunnen het gedrag van het paard ‘lezen’ om zo naar de onderliggende gevoelens van hun patiënt te peilen.
“Ik stond ervan versteld hoe ik zo een groot paard kon laten doen wat ik wilde”
“Ik kan mij het precieze moment waarop mijn eetstoornis is begonnen niet herinneren”, vertelt Charlotte (25), die helemaal geen ervaring had met paarden voor ze besloot om hippotherapie een kans te geven. “Wat ik mij wel goed kan herinneren, is dat ik mij altijd enorm spiegelde aan andere meisjes die ik als ‘mooier’ of ‘succesvoller’ beschouwde. Zo heb ik in de loop der jaren een minderwaardigheidsgevoel ontwikkeld waar ik maar niet vanaf raakte. Ik merkte dat alle meisjes die ik ‘knapper’ vond één ding gemeen hadden: ze waren allemaal veel slanker dan ik. Ik besloot dus op dieet te gaat wat uiteindelijk in een eetstoornis uitmondde. Het gevoel dat ik ‘minder’ was dan iemand anders bleef in mijn hoofd spoken en uiteindelijk durfde ik bijna niets meer ondernemen in mijn leven uit angst om afgewezen te worden. Op dat gebied heeft hippotherapie mij enorm geholpen. In het begin was het voor mij allemaal vrij onwennig aangezien ik bij wijze van spreken nog nooit een paard van dichtbij had gezien. Na enkele sessies begon ik echter een band met mijn therapiepaard ‘Speedy’ op te bouwen. Hij accepteerde mij, ook als ik eens een mindere dag had of eigenlijk met niemand wilde praten. Ik leerde hoe mijn lichaamssignalen een positieve of negatieve invloed op zijn gedrag hadden. Een paard communiceert op een heel subtiele manier, ze voelen emoties erg goed aan en reageren hier meteen op. Hippotherapie heeft mij geholpen om mijn zelfvertrouwen terug te winnen. Eerst deed ik altijd ‘grondwerk’ met Speedy en ik stond ervan versteld dat ik, een meisje van op dat moment nog maar amper 45 kg, in staat was om hem te laten bewegen hoe ik wilde”, gaat Charlotte verder. “Het is dankzij Speedy dat ik een knop in mijn hoofd heb kunnen omdraaien. Hij werd mijn beste vriend en liet mij inzien dat ik wel heel wat in mijn mars had. Ik ben zelf thuisverpleegster dus een echte ‘terugval’ heb ik tijdens de Corona-crisis niet gehad. Ik kon mij immers nog steeds vasthouden aan een bepaalde routine. Op mijn vrije dagen ga ik wel nog altijd bij Speedy langs. Ik zie mijzelf niet in het zadel plaatsnemen maar ik geniet wel nog steeds van de momenten in de stal. In de stallen kan ik mijn hoofd even echt leeg maken en ben ik enkel met hem bezig. Misschien koop ik ooit zelf wel een paard, als ik er de tijd en het geld voor heb. Niet per se om te rijden, maar gewoon om met hem of haar bezig te zijn, want ik merk dat ik daar echt van kan genieten. Zonder paarden was ik er wellicht niet meer geweest en daar zal ik deze dieren altijd dankbaar voor zijn”.
“Mijn paarden hebben mij op mijn zwakst gezien maar dat maakt onze band enkel maar sterker”
Een ander verhaal komt van Anna (27), die wel al paardreed toen ze voor het eerst te kampen kreeg met een eetstoornis. Toch vertelt zij dat hippotherapie ook haar geholpen heeft, ondanks ze eigenlijk al dagelijks in de stal te vinden was. “De eerste keer dat ik een eetstoornis kreeg, was ik een jaar of zestien, nu dus ruim tien jaar geleden. Eigenlijk had ik mijn leven de laatste jaren erg goed ‘onder controle’ maar daar kwam verandering in toen de Coronacrisis uitbrak: plotseling viel elke vorm van controle weg. Ik voelde mij al een tijdje niet goed in mijn vel en de lockdown heeft op dat gebied zeker niet geholpen. Plotseling kwamen de stemmetjes in mijn hoofd, die al een achttal jaar stil waren, weer opzetten. Omwille van de social-distance maatregelen was ik vaak alleen waardoor ik met mijzelf geconfronteerd werd. Het werd moeilijker om face-to-face met vrienden of familie af te spreken en voor ik het besefte kwam mijn oude eetstoornis weer de kop opzetten. Ik was geobsedeerd met eten en calorieën bezig en door het gebrek aan sociaal contact was er bijna geen afleiding. Ik viel op korte tijd erg veel af en werd elke dag ongelukkiger. Dat uitte zich ook in mijn rijden: niets leek nog te lukken. Als mijn paarden iets niet wilden, had ik de wilskracht niet meer om ertegenin te gaan en uiteindelijk was ik bang om over 90 cm te springen terwijl ik altijd op hoger niveau heb meegedraaid. Aangezien de wachtlijsten voor klassieke behandelingen steeds langer werden, maar ik wel besefte dat ik opnieuw hulp nodig had, besloot ik de hulp van een hippotherapeute in te roepen. Normaal gezien gebeurt hippotherapie met paarden die hier speciaal voor getraind zijn maar we besloten het deze keer over een andere boeg te gooien en om met mijn eigen paarden aan de slag te gaan. Dankzij mijn therapie kreeg ik beter inzicht in de manier waarop ik mijn onzekerheden naar mijn paarden communiceerde. Ik was niet meer zeker van mijn stuk waardoor mijn paarden het gevoel kregen dat er ‘iets aan de hand was’ en zelf ook onzeker werden. De manier waarop zij reageerden, was dus eigenlijk gewoon een reactie op mijn veranderende gedrag. Ondertussen gaat het weer beter met mij en de band met mijn paarden is sterker dan ooit. Mijn paarden hebben mij op mijn onzekerst en mijn zwakst gezien maar eenmaal alles terug ‘normaal’ is, zullen we sterker dan ooit aan de start komen, daar ben ik zeker van”, besluit ze.