Na een tweejarige onderbreking mochten instructeurs uit alle windrichtingen van Nederland weer samenkomen voor de derde editie van het KNHS Instructeurscongres. Op de afsluitende dag van Horse Event 2022 werd het woord gegeven aan experts uit uiteenlopende vakgebieden in het kader van ‘De instructeur als regisseur’.
In driehoeksrelatie tussen paard, ruiter en begeleider staat de instructeur centraal en heeft hij of zij de regie. Hoe vul je deze rol als instructeur optimaal in? Onder de bevlogen leiding van dagvoorzitter Marion Schreuder lieten de drie topsprekers Marc Pierard, Jan Sleijfer en Vincent Bijlo hun licht schijnen op deze kwestie.
Mentale coaching voor paarden
De ochtend ging van start met een flinke dosis wetenschappelijke materie, maar Dr. Marc Pierard verzekert middels zijn vertaalslag naar de praktijk dat het geen moment te abstract wordt. “Mentale coaching wordt bij menselijke atleten steeds belangrijker en sporters komen daar openlijk voor uit. Een paard is ook een wezen met emoties en is daarom net zo gebaat bij deze invalshoek.” Als wetenschappelijk lid en voormalig bestuurslid van de International Society for Equitation Science maakt hij zich hard voor het verenigen van wetenschappelijk onderzoek op het gebied van paardengedrag met de praktijk.
Pierard realiseert zich dat de realiteit complex is. “Je vertrekt vanuit de wetenschappelijke kennis, en vult dat aan met je eigen expertise en houdt bovendien rekening met het paard en de ruiter waar je op dat moment mee werkt. Het vereist een flexibele toepassing, want paarden zijn ook levende wezens. Elk paard is een individu met eigen kenmerken, achtergrond en je bent onderhevig aan de omstandigheden van de dag.” Dat er respect moet zijn voor de mentale draagkracht van het paard is voor hem evident. “Het is een win-win situatie: het welzijn van het paard verbetert, de prestaties optimaliseren want het paard begrijpt wat we willen, en de publieke acceptatie verhoogt.” Want die publieke acceptatie is belangrijk volgens Dr. Marc Pierard: “We kunnen er niet meer omheen en de druk wordt alleen maar hoger. We moeten dus laten zien dat we ethisch met het paard omgaan en het welzijn hooghouden.”
Stop met klopjes geven
De paardengedragsdeskundige weet als geen ander hoe een paard nou eigenlijk leert, welke bijbehorende methodes daarop inspelen en omschrijft hoe de optimale trainingsopbouw er uit ziet. Eén van de aspecten die onder het voetlicht wordt gehaald betreft de beloning van het paard. Pierard ontkracht direct een hardnekkig gebruik in de paardenwereld. “Stop met klopjes geven op het paard! Er is geen enkele aanwijzing dat ook maar één paard dit leuk vindt. Sterker nog, onderzoek laat zien dat ze het slechts leren verdragen. Krabbel ze in plaats daarvan op de schoft of geef ze een aai.”
24/7 met sport bezig zijn is achterhaald
TeamNL sportpsycholoog Jan Sleijfer verdiept zich eveneens in het belang van de mentale gesteldheid, in dit geval die van de ruiter. Hij hanteert hierbij zijn beproefde Drie Batterijen Methode die is gestoeld op denkkracht, gevoelskracht en lichaamskracht. “De meeste sporters en instructeurs zijn wel bekend met dat laatste, maar ze vergeten de andere twee. Hoe hoger je komt in de competitie, hoe vaker je bij sporters ziet dat de eerste twee batterijen inmiddels zo leeg zijn dat de lichaamsbatterij niet meer kan compenseren. Die batterijen moeten dus ook weer opgeladen worden. Dit doe je het beste door afstand te nemen van de sport. Dus ga stimuleer je leerling iets te doen waar geen prestatie van verwacht wordt en waar hij of zij het liefst omringd wordt door mensen die de sporter niet zien of kennen als dat grote talent. Het idee dat je 24/7 bezig moet zijn met de sport is achterhaald, maar is juist iets wat je in de paardenwereld heel veel ziet.”
Winnen
Sleijfer benadrukt daarnaast dat de focus alleen op winnen veel negatieve consequenties kan hebben en haalt hierbij ook de rol van de sportouder aan. “De ouders of anderen in de omgeving kunnen, soms onbedoeld, de indruk wekken dat winnen het belangrijkste is. Daarin schuilt het gevaar dat de sporter faalangst ontwikkelt, dat betekent dat hij of zij tijdens de volgende wedstrijd het verliezen wil vermijden. Als gevolg gaat de ruiter voorzichtiger rijden, durft diegene niets uit te proberen omdat dat punten kan kosten, ontstaat er frustratie en verlies van zelfcontrole wanneer de winst onhaalbaar lijkt en kan het resulteren in onsportief gedrag of zelfs aanleiding geven om te stoppen”, waarschuwt Sleijfer. “Het moment dat je niet meer wint, gaat altijd komen. Bijvoorbeeld na de overstap van pony naar paard of wanneer je je als nationaal kampioen gaat meten op internationaal niveau. Winnen is belangrijk, fanatiek zijn mag! Je gaat voor de stip aan de horizon en mijn cliënten gaan ook voor EK’s, WK’s en Olympische Spelen. Tegen hen zeg ik: “Op lange termijn mag je doelen stellen, maar voor nu is de volgende stap je te focussen op persoonlijke groei en het opladen van de drie batterijen.”
Praktijk
Aan het eind van de ochtend volgde een praktijksessie met juryleden en instructeurs. Met behulp van enkele combinaties werd er gekeken of de twee partijen wel op één lijn zitten. Jack Ansems en jury Anita van Os deelden vanuit de discipline springen hun visie terwijl Tineke Bartels haar kijk gaf op de dressuur. Tineke sloot met het volgende af: “Wij, als instructeurs, moeten de jeugd leren omgaan met de mening van de jury. Daar kun je nu eenmaal niet omheen in onze sport. Je rijdt voor de lol en als een jury je een keer lagere punten toekent, zal er heus iets aan de hand zijn.”
Die jeugd schoof na lunch aan. Marion Schreuder interviewde vier jonge amazones uit het kader over hun ontwikkeling tot ruiters in de sport, hun kijk op ouders aan de ring en de relatie met hun instructeurs. Sophie van Norel, Rowena Weggelaar, Renske van Middendorp en Sophie Weening deelden op ontwapenende wijze hun inzichten.
Inzicht krijgen in de ander
Cabaretier Vincent Bijlo mocht als laatste spreker het podium bestijgen, hij wist op scherpzinnige wijze een belangrijke boodschap over te brengen op het gebied van veilig sportklimaat. “De basis van inclusie is dat je inzicht probeert te krijgen in de ander. Hierbij mag je eigen perceptie niet de maatstaf zijn, je moet juist open staan voor de ander. Wanneer je je als instructeur verdiept en verplaatst in de wereld van de leerling, zie je de leerling en dan ziet de leerling jou ook. Dus blijf communiceren en beschouw de andere altijd als gelijke. En onthoud één ding: sport is het doel en eventueel de beste worden is het gevolg!”
Roos Dyson Hippisch instructeur/docent van het jaar 2022
De dag werd afgesloten met de bekendmaking van de Hippische docent/instructeur van het Jaar 2022. Stichting HIP heeft deze award in 2019 in het leven geroepen en reikte deze vandaag voor de vierde maal uit. De jury, bestaande uit Johan Folmer, Adelinde Cornelissen en Gonneke Leereveld, ontving tientallen aanmeldingen van scholieren en leerlingen die allemaal van mening zijn dat hun instructeur of docent deze prijs verdient. Er kan er natuurlijk maar één de winnaar zijn en het was ditmaal Roos Dyson die naar voren mocht komen. De winnares kreeg een cheque ter waarde van 1000 euro en een WHIS draadloos instructiesysteem overhandigd. “Helemaal geweldig”, reageert de Roos Dyson verrast. Gonneke Leereveld legt uit waarom de jury Roos Dyson heeft verkozen: “Ze is een gedreven paardenvrouw die zich erop richt de basis goed op orde te hebben. De drie kernwoorden zijn voor haar houding, balans en inwerking. Op basis van deze drie principes geeft ze cursussen en trainingen en werkt ze met diverse innovaties zoals meetapparatuur en een lichamelijke screening van de ruiters. Volgens haar pupillen resulteert dit in twee happy athletes: de ruiter en het paard. Ze werkt bovendien veel samen met professionals uit de sector om zelfkritisch te blijven en zich door te ontwikkelen. Wij zijn van mening dat we er een geweldige ambassadrice bij hebben!”